فراز هائی از کلاس های استاد بزرگ ویکتورکورچنوی

 

ویکتور کورچنوی از معدود بازیکنانی است که بیش از 5 دهه بصورت فعال شطرنج بازی می کند و مشهور به خروس پیر شطرنج جهان است . اگر اشتباه نکنم او تنها بازیکنی است که قهرمان جهان نشده ، ولی گری کاسپاروف در کتاب مشهورش با نام «پیشینیان بزرگ من» که در پنج جلد است و درس های قهرمانان جهان را ذکر نموده ، نام او را هم آورده است . همین نکته در جایگاه کورچنوی و اهمیت مقام او در شطرنج کافیست . درباره آشنایی با او سایت واریانت مطلب خوبی تهیه دیده که در اینجا می توانید مشاهده بفرمایید .

  متن زیر توضیح کافی را در بر دارد . پس با هم بخوانیمش : 

آموزش قلعه رفتن

 

   این مطلب که از ترم اوّل ؛ یعنی نوآموز ، یادگار کلاس ماست اکنون به مناسبت طرح درس «لزوم امنیّت شاه و زمان مناسب برای قلعه رفتن» انتشار می یابد !!

   یکی از راه های حفظ امنیت شاه قلعه رفتن است . این حرکت از قرن 14 میلادی وارد بازی شطرنج شده است . قلعه رفتن تنها حرکتی است که در آن دو مهره خودی با هم و بطور همزمان حرکت می کنند . این دو مهره شاه و یکی از رخ ها می باشند . در حرکت قلعه شاه دو خانه بطرف رخ می رود و رخ از روی شاه پریده و در خانه کناری شاه قرار می گیرد . هر چند قلعه رفتن یک حرکت اختیاری است ، ولی معمولاً توسط بازیکنان و بزرگان و در بازی های حرفه ای توسط هر دو طرف انجام می شود زیرا : 

طرح درس «غفلت از گسترش و عواقب آن»

 

   درباره اهمیّت و ضرورت گسترش در ابتدای بازی در ترم های گذشته و همچنین این ترم در همین 2 جلسه گذشته مطالب متنوّع و متعدّدی را بیان کرده ایم . یکی از تفاوت های اساسی بازیکنان آموزش ندیده با بازیکنان آموزش دیده دقیقاً در همین نکته نهفته است . خود بچه ها هم اگر حافظه خوبی داشته باشند و به بازی های اوّلیه خودشان نگاهی ذهنی بیاندازند می بینند که در ابتدا خیلی زیاد با پیاده ها یا وزیر بازی می کردند !   

   امّا نکته مشترکی بین بازی بازیکنان مکتب رومانتیک (اهمیّت به زیبایی های شطرنج و تلاش برای قربانی های زیاد و ترکیب های درخشان در شطرنج) و بازیکنان کلاس ندیده و به اصطلاح ما پارکی وجود دارد ! آن نقطه مشترک اینست که هر دو می خواهند حریفشان را در همان ابتدای کار شکست دهند ! امّا تفاوتشان در اینست که گروه اوّل می دانند چگونه ، ولی گروه دوم نمی دانند !!

توضیح کلیّات سرفصل های ترم6 / مقدماتی 3

 

   برای اینکه بتوان ذهن بچه ها را بدرستی با تفکّر شطرنجی آشنا نمود ، نظم و نسق داشتن سیر آموزشی بسیار مهم است ! در تحقیقاتی که در زمینه های مختلف توسط پژوهشگران صورت می گیرد و این تحقیقات با روش های مختلف هر ساله انجام و منتشر می شود می بینیم که متأسفانه ما در روال آموزشی خود تعادل نداریم و بسیار افراط و تفریط می کنیم . البته این عدم تعادل بخاطر جهالت ماست چرا که مولای بیان در کلامی فرموده اند : جاهل را نمی بینی مگر اینکه یا افراط می کند یا تفریط !!!

طرح درس «خروج زودهنگام وزیر : خوب یا بد ؟»

 

   در ادامه مباحث گسترش و قوانین شروع بازی ، اشاره داشتیم که این قوانین و دستورالعمل ها را باید با توجه به پوزیسیون موجود و پیشِ رو یا همان وضعیت به وجود آمده ، مورد استفاده قرار داد !! این نکته بسیار مهم بدین معناست که شما نمی توانید چشمان خود را ببندید و بدون توجه سرتان را پایین بیاندازید و یا علی مدد بگویید و همینطور کورکورانه شروع کنید قوانین شروع بازی را که یاد گرفته اید اجرا نمایید !!! بخاطر همین است که حتی در سطوح بالا هم شما می بینید گاهی یک بازیکن تراز اوّل در همان 10 حرکت اوّل گاهی برای یک حرکت تا 10 دقیقه هم فکر می کند !! با اینکه بسیاری از حرکات را کاملاً روشن و اصولی بلد است و نیازی ندارد تا سر بازی آن ها را پیدا کند !!

طرح درس «پس از گسترش»

  قبلاً ما برای مراحل مختلف بازی یک هدف کلّی مشخص کردیم و به بچه ها گفتیم که در هر مرحله ای باید تمرکز اصلی فکر خود را روی هدف کلّی بگذارند . برای شروع بازی بحث گسترش مهمترین و اساسی ترین محور می باشد ، دلیلش هم روشن و مشخص است !! چون شما برای رسیدن به هدف کلّی بازی که شکست حریف و مات نمودن شاه او است ، باید دارای امکانات باشی و بنابر مَثَل مشهور «بی مایه فطیر است» ؛ یعنی شما زمانی می توانی سدّ دفاعی و موانع حریف خود را بشکنی و او را تسلیم کنی که بتوانی نیروها و امکانات خود را درست ساماندهی نموده و از حداکثر ظرفیّت آن ها استفاده نمایی !!

طرح درس پیاده رونده

  برتری هایی که در شطرنج می توانند باعث بُرد ما شوند از زوایای مختلف قابل تقسیم بندی و بررسی هستند . یکی از این تقسیم بندی ها برتری ها را به دو دسته برتری های زیاد یا بزرگ و برتری های کوچک دسته بندی می کند . همچنین می توان برتری های پایدار یا دائم و برتری های موقت یا ناپایدار را یک دسته بندی دیگر شمرد . برتری های کمّی و برتری های پوزیسیونی زاویه دیگری است که دسته بندی مذکور را ایجاد می کند . البته چگونگی بدست آوردن برتری یک مطلب است و چگونگی استفاده از آن برتری موضوع و مطلبی دیگر !!

طرح درس قانون مربع

 

  بعد از اینکه ما با مراحل سه گانه شطرنج آشنا شدیم و به اهمیّت آخر بازی پی بردیم و کمی هم با ویژگی های این مرحله آشنایی پیدا کردیم ، لازم است که با بعضی قوانین آن آشنا شویم !! گفتیم که قوانین آخر بازی نسبتاً منطقی و در بسیاری از موارد ثابت هستند !! همچنین اشاره داشتیم که مهمترین و بیشترین آخر بازی مربوط به آخربازی پیاده ها می باشد !!

  حال در اینجا می خواهیم با یکی از قوانین آخر بازی پیاده آشنا شویم . بد نیست بدانید در این آخر بازی چند قانون مهم و مبنایی وجود دارد که بدون دانستن آن ها تقریباً می شود گفت بازیکن هیچ چیز از شطرنج علمی نمی داند !!! قوانینی مثل : قانون مربع ، قانون تقابل ، قانون مانور مثلثی ، قانون خانه های مؤثر یا کلیدی و ... .

طرح درس « تشریح مراحل سه گانه بازی و ورود به مبحث آخر بازی و تشریح اهداف این مرحله»

  

  ما قبلاً در ترم های اوّل و دوّم مراحل سه گانه بازی را برای بچه ها توضیح داده ایم و خصوصیّات هر مرحله را بطور کلّی بیان نموده ایم . در اینجا نیز بعضی از مطالب گذشته را مرور می کنیم و بطور مفصّل تر به ویژگی های آخر بازی می پردازیم . نکته مهمی که جا دارد هم جهت یادآوری و هم جهت تأکید بیان کنیم اینست که به گفته کاپابلانکا ، سوّمین قهرمان رسمی شطرنج جهان و یکی از نوابغ آخربازی در 150 سال گذشته شطرنج ، آخربازی مهمترین بخش بازی است !!! و بهتر است مبتدیان ابتدا این مرحله را بیشتر کار کنند !!! کاپابلانکا در کتاب «آموزش مراحل سه گانه شطرنج» این نکته را توضیح می دهد و بیان می کند که اگر شما درک و فهم درستی نسبت به آخر بازی داشته باشید ، می توانید از همان شروع بازی حرکات خود را طوری تنظیم نمایید و با یک چشم انداز مشخص تعویض ها و مانورهای خود را طوری طراحی نمایید تا به یک آخر بازی مطلوب برسید !! در واقع ارتباط وثیق و تنگاتنگ بین سه مرحله بازی باعث می شود کسی که درک بهتری نسبت به آخر بازی دارد در طرح های استراتژیک خود بهتر عمل نماید و افق دید بهتری داشته باشد !! برای مثال بد نیست بدانیم بازی های خود کاپابلانکا از مهمترین و بهترین نمونه ها در این زمینه می باشد .

طرح درس «تاکتیک جلب کردن / منحرف کردن»

 

  همچنانکه قبلاً در توضیح کلیّات این ترم توضیح داده شد ، ما دو جلسه اضافه داریم . این جلسه ما باید ثبت حرکت و ثبت پوزیسیون را درس دهیم که بخاطر اینکه بچه ها قبلاً این موارد را در ترم های قبلی آموزش دیده اند ، فقط در حدّ 10 دقیقه برای بچه هایی که کمی ضعف دارند مطلب را دوره می کنیم . بیشتر بچه ها کاملاً به ثبت حرکات مسلط هستند و فقط کمی دقت در چگونگی صفحه بندی ثبت را باید یاد بگیرند که این مشکل هم با توجه به اینکه در مسابقات ثبت در برگه های استاندارد انجام می شود ، مشکل جدّی نیست !!

طرح درس «تکنیک به ثمر رساندن بازی در وضعیت های آسان» / تکمیلی

  در جلسه قبل تقریباً تمام نکات لازم در مورد این درس را گفتیم و همچنین تمریناتی را ارائه کردیم . بچه ها باید یکی از نکاتی را که در تحلیل و بررسی بازی ها دقّت می کنند ، مخصوصاً بازی های کلاسیک همین باشد که بازیکنی که از نظر کمیّت یا برتری پوزیسیونی قابل درک جلو می افتد چگونه بازی را می برد یا اگر اشتباه می کند ، ریشه این اشتباهش کجاست !!

طرح درس «تکنیک به ثمر رساندن بازی در وضعیت های آسان»

 

   برای موفقیت در بازی شطرنج لازم است تا لحظه آخر و تسلیم شدن حریف یا مات کردن حریف با حواس جمع یا به اصطلاح شِش دانگ حواسمان را جمع کنیم . یک لحظه غفلت و فقط و فقط یک لحظه غفلت گاهی نتیجه 6 ساعت تلاش را به هدر می دهد !! اصلاً یکی از جذابیّت ها ، زیبایی ها و درس های آموزنده شطرنج همین است .

  در نقل ها داریم (البته بصورت تمثیلی نه واقعی) که شیطان آمد بالاسر یک عارفی ، آن عارف در حال جان دادن بود و فقط یک نَفَس مانده بود تا بمیرد . شیطان به او گفت : رفتی از دست ما خلاص شدی ؟!! عارف در جواب شیطان گفت : نه ، هنوز یک نَفَس مانده !!! ببینید بچه ها باز هم تأکید می کنم ، شما فقط و فقط زمانی برنده هستید که حریفتان مات شده باشد یا ساعت را به علامت تسلیم نگه دارد و بگوید تسلیم !! در غیر اینصورت باید مثل یک عقاب که شکار خود را با تیزبینی ویژه ای دنبال می کند ، بازی را بطور کامل ادامه دهید !!!

توضیح کلیّات سرفصل های ترم 5 / مقدماتی 2

 

   برای شروع بد نیست اشاره کنم که ما طبق رِوال ترم های قبلی در عین پایبندی به سرفصل های موجود در مدرسه ، همان روش و نوع آموزش خود را پیش می بریم . ازبین سرفصل های این ترم ما قبلاً بحث ثبت حرکات و قانون مربع را بطور کامل گفته ایم و نیازی به تکرار ندارد . برای هر دو این سرفصل ها در این ترم باید تمرین بگذاریم . برای بحث قانون مربع یک جلسه کامل را می گذاریم برای تمرین و برای تمرین بحث ثبت حرکات بچه ها باید بازی های پایان کلاس را ثبت کنند و به مربی بدهند . سعی می کنیم از این ترم وقت بازی های پایان کلاس را بیشتر کنیم .

طرح درس «چگونه بازی را شروع نکنیم» ، حیله های شروع بازی

 

برای توضیح باید بگم در مطلب «نکات و گزارش جلسه ششم» گفته بودیم که در شروع بازی بچه ها باید با حیله ها و دام های گشایشی آشنا باشند . حیله های گشایشی را اگر بشود بارها چید و تکرار نمود و حفظ شد خیلی خوب است و بعد از حفظ شدن با بررسی و تحلیل به نکات و عمق آن ها پی برد . در اینجا چند حیله گشایشی را از روی کتاب «تئوری شطرنج» لئونارد باردن برایتان می آورم تا بیشتر با این موضوع آشنا شوید :

چگونه بازی را شروع کنیم !

 

  این درس را ما در ترم اول در دو جلسه آخر گفتیم ، البته طبق سرفصل ها باید در ترم دوم می گفتیم ، ولی چون بچه ها تقریباً تمام دروس ترم اول را که حرکت مهره ها بود ، بلد بودند ما رفتیم سراغ ترم 2 . به این مطلب امکان دارد بتوان مواردی را اضافه نمود ، ولی می توان ادعا نمود بیش از 90 درصد نکات در اینجا آمده است . این مطلب برای این است که عکس نکات یاد شده می شود طرح درس «چگونه نباید بازی را شروع نمود» درسی که جا دارد تا آخر عمر برای بازی شطرنج تکرار شود ، حتی برای فوق سوپر استاد بزرگ های شطرنج !!!

به ادامه مطلب مراجعه بفرمایید ...

طرح درس مات با دو فیل

  یکی از سرفصل های این ترم مات با دوفیل است . همچنانکه در جلسات قبل به بچه ها گفتم بعضی آموزش ها ، آموزش های بنیادین و پایه هستند که معمولاً یکبار برای همیشه صورت می گیرد . این آموزش های پایه اگر درست یاد داده نشوند یا درست یاد گرفته نشوند ، معمولاً آنجایی که نباید سراغ ما بیایند ، می آیند و باعث خرابی کار ما می شوند . بگذارید 2 مثال ساده بزنم . یک اصطلاحی هست که می گوید : «مَن جَرّبََ المُجَرَّب حَلَّت بِهِ النَّدامه» ؛ یعنی اگر کسی امر تجربه شده ای را تجربه کرد (و دچار شکست یا سختی شد) ندامت کردنش جایز است . منظور این است که وقتی شما از تجربه دیگران درس و عبرت نگیرید مستحق سرزنش هستید . حالا دو مثال خودم ، در مسابقات فروردین امسال با یکی از بازیکنان قدیمی و فارغ التحصیل دانشگاه صنعتی شریف با ریتینگ 1700 به بالا بازی داشتم . در ابتدای بازی با یک دام گشایشی یک پیاده از بنده خدا پیش افتادم و بعد با یک حرکت بازی را پیچیده کرده و باعث شدم وقت زیادی از حریفم برود . در ادامه بازی او با یک ترکیب به موقع نَفَس مرا گرفت و بازی را به آخر بازی کاملاً مساوی رخ کشاند . در این آخر بازی من خیلی معمولی بازی کردم ، ولی او آنقدر اشتباه کرد تا باخت ، در حالی که آن آخر بازی یک آخر بازی پایه بود که هر کسی اگر یک بار آخر بازی رخ را خوب بخواند نباید چنین اشتباهاتی کند . در بازی دیگری در سال 1390 در آذر ماه با حریف دیگری در آخر بازی شاه تنها در مقابل شاه و دو پیاده دوبل ، که در اکثر موارد شاه تنها بازنده است ، حریفم موقعیت کاملاً برنده را با یک اشتباه و از دست دادن یک پیاده مساوی کرد . از این گونه مثال ها و تجربیات بازیکنان سرشناس و بزرگ تا دلتان بخواهد دارند .

  آقای بهنام فرد بهبهانی از بازیکنان و داوران اکثر مسابقات فدراسیون در نقلی می گفتند : یکبار در مسابقات جام خزر یک بازیکنی که شاه تنها داشت و حریفش شاه و دوفیل داشت آمد و ادعا کرد که حریفش راه مات کردن با دوفیل را بلد نیست . ایشان می گفت : استاد حسینقلی سالُور رفت بالا سر میز و بعد از 7 ، 8 حرکت فهمید که ادعای این بازیکن درست است و بازی را مساوی اعلام کرد ، در حالی که همه می دانند دوفیل باید براحتی شاه تنها را مات کنند . این ها همه بخاطر اینست که ما آموزش های پایه را بدرستی طی نکرده ایم و گاهی همین پوزیسیون ها سر خودمان هم می آید ، در حالیکه بعضی ساده لوحانه می گویند : آقا وِلِش کن ، حالا از کجا معلوم چنین موقعیتی برای ما پیش آید .

به ادامه مطلب مراجعه بفرمایید ...