دردسرهای جادوی 64 تایی

وقایع نگاری یک کلاس آموزش شطرنج بسیار ویژه

دردسرهای جادوی 64 تایی

وقایع نگاری یک کلاس آموزش شطرنج بسیار ویژه

۱۶ مطلب با موضوع «طرح درس ها» ثبت شده است

۲۹
ارديبهشت

 

ویکتور کورچنوی از معدود بازیکنانی است که بیش از 5 دهه بصورت فعال شطرنج بازی می کند و مشهور به خروس پیر شطرنج جهان است . اگر اشتباه نکنم او تنها بازیکنی است که قهرمان جهان نشده ، ولی گری کاسپاروف در کتاب مشهورش با نام «پیشینیان بزرگ من» که در پنج جلد است و درس های قهرمانان جهان را ذکر نموده ، نام او را هم آورده است . همین نکته در جایگاه کورچنوی و اهمیت مقام او در شطرنج کافیست . درباره آشنایی با او سایت واریانت مطلب خوبی تهیه دیده که در اینجا می توانید مشاهده بفرمایید .

  متن زیر توضیح کافی را در بر دارد . پس با هم بخوانیمش : 

  • morteza jalali
۰۴
دی

 

   این مطلب که از ترم اوّل ؛ یعنی نوآموز ، یادگار کلاس ماست اکنون به مناسبت طرح درس «لزوم امنیّت شاه و زمان مناسب برای قلعه رفتن» انتشار می یابد !!

   یکی از راه های حفظ امنیت شاه قلعه رفتن است . این حرکت از قرن 14 میلادی وارد بازی شطرنج شده است . قلعه رفتن تنها حرکتی است که در آن دو مهره خودی با هم و بطور همزمان حرکت می کنند . این دو مهره شاه و یکی از رخ ها می باشند . در حرکت قلعه شاه دو خانه بطرف رخ می رود و رخ از روی شاه پریده و در خانه کناری شاه قرار می گیرد . هر چند قلعه رفتن یک حرکت اختیاری است ، ولی معمولاً توسط بازیکنان و بزرگان و در بازی های حرفه ای توسط هر دو طرف انجام می شود زیرا

  • morteza jalali
۰۴
دی

 

   درباره اهمیّت و ضرورت گسترش در ابتدای بازی در ترم های گذشته و همچنین این ترم در همین 2 جلسه گذشته مطالب متنوّع و متعدّدی را بیان کرده ایم . یکی از تفاوت های اساسی بازیکنان آموزش ندیده با بازیکنان آموزش دیده دقیقاً در همین نکته نهفته است . خود بچه ها هم اگر حافظه خوبی داشته باشند و به بازی های اوّلیه خودشان نگاهی ذهنی بیاندازند می بینند که در ابتدا خیلی زیاد با پیاده ها یا وزیر بازی می کردند !   

   امّا نکته مشترکی بین بازی بازیکنان مکتب رومانتیک (اهمیّت به زیبایی های شطرنج و تلاش برای قربانی های زیاد و ترکیب های درخشان در شطرنج) و بازیکنان کلاس ندیده و به اصطلاح ما پارکی وجود دارد ! آن نقطه مشترک اینست که هر دو می خواهند حریفشان را در همان ابتدای کار شکست دهند ! امّا تفاوتشان در اینست که گروه اوّل می دانند چگونه ، ولی گروه دوم نمی دانند !!

  • morteza jalali
۲۶
آذر

 

   برای اینکه بتوان ذهن بچه ها را بدرستی با تفکّر شطرنجی آشنا نمود ، نظم و نسق داشتن سیر آموزشی بسیار مهم است ! در تحقیقاتی که در زمینه های مختلف توسط پژوهشگران صورت می گیرد و این تحقیقات با روش های مختلف هر ساله انجام و منتشر می شود می بینیم که متأسفانه ما در روال آموزشی خود تعادل نداریم و بسیار افراط و تفریط می کنیم . البته این عدم تعادل بخاطر جهالت ماست چرا که مولای بیان در کلامی فرموده اند : جاهل را نمی بینی مگر اینکه یا افراط می کند یا تفریط !!!

  • morteza jalali
۲۴
آذر

 

   در ادامه مباحث گسترش و قوانین شروع بازی ، اشاره داشتیم که این قوانین و دستورالعمل ها را باید با توجه به پوزیسیون موجود و پیشِ رو یا همان وضعیت به وجود آمده ، مورد استفاده قرار داد !! این نکته بسیار مهم بدین معناست که شما نمی توانید چشمان خود را ببندید و بدون توجه سرتان را پایین بیاندازید و یا علی مدد بگویید و همینطور کورکورانه شروع کنید قوانین شروع بازی را که یاد گرفته اید اجرا نمایید !!! بخاطر همین است که حتی در سطوح بالا هم شما می بینید گاهی یک بازیکن تراز اوّل در همان 10 حرکت اوّل گاهی برای یک حرکت تا 10 دقیقه هم فکر می کند !! با اینکه بسیاری از حرکات را کاملاً روشن و اصولی بلد است و نیازی ندارد تا سر بازی آن ها را پیدا کند !!

  • morteza jalali
۱۹
آذر

  قبلاً ما برای مراحل مختلف بازی یک هدف کلّی مشخص کردیم و به بچه ها گفتیم که در هر مرحله ای باید تمرکز اصلی فکر خود را روی هدف کلّی بگذارند . برای شروع بازی بحث گسترش مهمترین و اساسی ترین محور می باشد ، دلیلش هم روشن و مشخص است !! چون شما برای رسیدن به هدف کلّی بازی که شکست حریف و مات نمودن شاه او است ، باید دارای امکانات باشی و بنابر مَثَل مشهور «بی مایه فطیر است» ؛ یعنی شما زمانی می توانی سدّ دفاعی و موانع حریف خود را بشکنی و او را تسلیم کنی که بتوانی نیروها و امکانات خود را درست ساماندهی نموده و از حداکثر ظرفیّت آن ها استفاده نمایی !!

  • morteza jalali
۱۷
آذر

  برتری هایی که در شطرنج می توانند باعث بُرد ما شوند از زوایای مختلف قابل تقسیم بندی و بررسی هستند . یکی از این تقسیم بندی ها برتری ها را به دو دسته برتری های زیاد یا بزرگ و برتری های کوچک دسته بندی می کند . همچنین می توان برتری های پایدار یا دائم و برتری های موقت یا ناپایدار را یک دسته بندی دیگر شمرد . برتری های کمّی و برتری های پوزیسیونی زاویه دیگری است که دسته بندی مذکور را ایجاد می کند . البته چگونگی بدست آوردن برتری یک مطلب است و چگونگی استفاده از آن برتری موضوع و مطلبی دیگر !!

  • morteza jalali
۲۵
آبان

 

  بعد از اینکه ما با مراحل سه گانه شطرنج آشنا شدیم و به اهمیّت آخر بازی پی بردیم و کمی هم با ویژگی های این مرحله آشنایی پیدا کردیم ، لازم است که با بعضی قوانین آن آشنا شویم !! گفتیم که قوانین آخر بازی نسبتاً منطقی و در بسیاری از موارد ثابت هستند !! همچنین اشاره داشتیم که مهمترین و بیشترین آخر بازی مربوط به آخربازی پیاده ها می باشد !!

  حال در اینجا می خواهیم با یکی از قوانین آخر بازی پیاده آشنا شویم . بد نیست بدانید در این آخر بازی چند قانون مهم و مبنایی وجود دارد که بدون دانستن آن ها تقریباً می شود گفت بازیکن هیچ چیز از شطرنج علمی نمی داند !!! قوانینی مثل : قانون مربع ، قانون تقابل ، قانون مانور مثلثی ، قانون خانه های مؤثر یا کلیدی و ... .

  • morteza jalali
۰۷
آبان

  

  ما قبلاً در ترم های اوّل و دوّم مراحل سه گانه بازی را برای بچه ها توضیح داده ایم و خصوصیّات هر مرحله را بطور کلّی بیان نموده ایم . در اینجا نیز بعضی از مطالب گذشته را مرور می کنیم و بطور مفصّل تر به ویژگی های آخر بازی می پردازیم . نکته مهمی که جا دارد هم جهت یادآوری و هم جهت تأکید بیان کنیم اینست که به گفته کاپابلانکا ، سوّمین قهرمان رسمی شطرنج جهان و یکی از نوابغ آخربازی در 150 سال گذشته شطرنج ، آخربازی مهمترین بخش بازی است !!! و بهتر است مبتدیان ابتدا این مرحله را بیشتر کار کنند !!! کاپابلانکا در کتاب «آموزش مراحل سه گانه شطرنج» این نکته را توضیح می دهد و بیان می کند که اگر شما درک و فهم درستی نسبت به آخر بازی داشته باشید ، می توانید از همان شروع بازی حرکات خود را طوری تنظیم نمایید و با یک چشم انداز مشخص تعویض ها و مانورهای خود را طوری طراحی نمایید تا به یک آخر بازی مطلوب برسید !! در واقع ارتباط وثیق و تنگاتنگ بین سه مرحله بازی باعث می شود کسی که درک بهتری نسبت به آخر بازی دارد در طرح های استراتژیک خود بهتر عمل نماید و افق دید بهتری داشته باشد !! برای مثال بد نیست بدانیم بازی های خود کاپابلانکا از مهمترین و بهترین نمونه ها در این زمینه می باشد .


  • morteza jalali
۳۰
مهر

 

  همچنانکه قبلاً در توضیح کلیّات این ترم توضیح داده شد ، ما دو جلسه اضافه داریم . این جلسه ما باید ثبت حرکت و ثبت پوزیسیون را درس دهیم که بخاطر اینکه بچه ها قبلاً این موارد را در ترم های قبلی آموزش دیده اند ، فقط در حدّ 10 دقیقه برای بچه هایی که کمی ضعف دارند مطلب را دوره می کنیم . بیشتر بچه ها کاملاً به ثبت حرکات مسلط هستند و فقط کمی دقت در چگونگی صفحه بندی ثبت را باید یاد بگیرند که این مشکل هم با توجه به اینکه در مسابقات ثبت در برگه های استاندارد انجام می شود ، مشکل جدّی نیست !!


  • morteza jalali
۱۲
مهر


  در جلسه قبل تقریباً تمام نکات لازم در مورد این درس را گفتیم و همچنین تمریناتی را ارائه کردیم . بچه ها باید یکی از نکاتی را که در تحلیل و بررسی بازی ها دقّت می کنند ، مخصوصاً بازی های کلاسیک همین باشد که بازیکنی که از نظر کمیّت یا برتری پوزیسیونی قابل درک جلو می افتد چگونه بازی را می برد یا اگر اشتباه می کند ، ریشه این اشتباهش کجاست !!


  • morteza jalali
۰۳
مهر

 

   برای موفقیت در بازی شطرنج لازم است تا لحظه آخر و تسلیم شدن حریف یا مات کردن حریف با حواس جمع یا به اصطلاح شِش دانگ حواسمان را جمع کنیم . یک لحظه غفلت و فقط و فقط یک لحظه غفلت گاهی نتیجه 6 ساعت تلاش را به هدر می دهد !! اصلاً یکی از جذابیّت ها ، زیبایی ها و درس های آموزنده شطرنج همین است .

  در نقل ها داریم (البته بصورت تمثیلی نه واقعی) که شیطان آمد بالاسر یک عارفی ، آن عارف در حال جان دادن بود و فقط یک نَفَس مانده بود تا بمیرد . شیطان به او گفت : رفتی از دست ما خلاص شدی ؟!! عارف در جواب شیطان گفت : نه ، هنوز یک نَفَس مانده !!! ببینید بچه ها باز هم تأکید می کنم ، شما فقط و فقط زمانی برنده هستید که حریفتان مات شده باشد یا ساعت را به علامت تسلیم نگه دارد و بگوید تسلیم !! در غیر اینصورت باید مثل یک عقاب که شکار خود را با تیزبینی ویژه ای دنبال می کند ، بازی را بطور کامل ادامه دهید !!!


  • morteza jalali
۰۳
مهر

 

   برای شروع بد نیست اشاره کنم که ما طبق رِوال ترم های قبلی در عین پایبندی به سرفصل های موجود در مدرسه ، همان روش و نوع آموزش خود را پیش می بریم . ازبین سرفصل های این ترم ما قبلاً بحث ثبت حرکات و قانون مربع را بطور کامل گفته ایم و نیازی به تکرار ندارد . برای هر دو این سرفصل ها در این ترم باید تمرین بگذاریم . برای بحث قانون مربع یک جلسه کامل را می گذاریم برای تمرین و برای تمرین بحث ثبت حرکات بچه ها باید بازی های پایان کلاس را ثبت کنند و به مربی بدهند . سعی می کنیم از این ترم وقت بازی های پایان کلاس را بیشتر کنیم .


  • morteza jalali
۲۷
شهریور

 

برای توضیح باید بگم در مطلب «نکات و گزارش جلسه ششم» گفته بودیم که در شروع بازی بچه ها باید با حیله ها و دام های گشایشی آشنا باشند . حیله های گشایشی را اگر بشود بارها چید و تکرار نمود و حفظ شد خیلی خوب است و بعد از حفظ شدن با بررسی و تحلیل به نکات و عمق آن ها پی برد . در اینجا چند حیله گشایشی را از روی کتاب «تئوری شطرنج» لئونارد باردن برایتان می آورم تا بیشتر با این موضوع آشنا شوید :


  • morteza jalali
۲۳
شهریور

 

  این درس را ما در ترم اول در دو جلسه آخر گفتیم ، البته طبق سرفصل ها باید در ترم دوم می گفتیم ، ولی چون بچه ها تقریباً تمام دروس ترم اول را که حرکت مهره ها بود ، بلد بودند ما رفتیم سراغ ترم 2 . به این مطلب امکان دارد بتوان مواردی را اضافه نمود ، ولی می توان ادعا نمود بیش از 90 درصد نکات در اینجا آمده است . این مطلب برای این است که عکس نکات یاد شده می شود طرح درس «چگونه نباید بازی را شروع نمود» درسی که جا دارد تا آخر عمر برای بازی شطرنج تکرار شود ، حتی برای فوق سوپر استاد بزرگ های شطرنج !!!

به ادامه مطلب مراجعه بفرمایید ...


  • morteza jalali
۱۲
شهریور


  یکی از سرفصل های این ترم مات با دوفیل است . همچنانکه در جلسات قبل به بچه ها گفتم بعضی آموزش ها ، آموزش های بنیادین و پایه هستند که معمولاً یکبار برای همیشه صورت می گیرد . این آموزش های پایه اگر درست یاد داده نشوند یا درست یاد گرفته نشوند ، معمولاً آنجایی که نباید سراغ ما بیایند ، می آیند و باعث خرابی کار ما می شوند . بگذارید 2 مثال ساده بزنم . یک اصطلاحی هست که می گوید : «مَن جَرّبََ المُجَرَّب حَلَّت بِهِ النَّدامه» ؛ یعنی اگر کسی امر تجربه شده ای را تجربه کرد (و دچار شکست یا سختی شد) ندامت کردنش جایز است . منظور این است که وقتی شما از تجربه دیگران درس و عبرت نگیرید مستحق سرزنش هستید . حالا دو مثال خودم ، در مسابقات فروردین امسال با یکی از بازیکنان قدیمی و فارغ التحصیل دانشگاه صنعتی شریف با ریتینگ 1700 به بالا بازی داشتم . در ابتدای بازی با یک دام گشایشی یک پیاده از بنده خدا پیش افتادم و بعد با یک حرکت بازی را پیچیده کرده و باعث شدم وقت زیادی از حریفم برود . در ادامه بازی او با یک ترکیب به موقع نَفَس مرا گرفت و بازی را به آخر بازی کاملاً مساوی رخ کشاند . در این آخر بازی من خیلی معمولی بازی کردم ، ولی او آنقدر اشتباه کرد تا باخت ، در حالی که آن آخر بازی یک آخر بازی پایه بود که هر کسی اگر یک بار آخر بازی رخ را خوب بخواند نباید چنین اشتباهاتی کند . در بازی دیگری در سال 1390 در آذر ماه با حریف دیگری در آخر بازی شاه تنها در مقابل شاه و دو پیاده دوبل ، که در اکثر موارد شاه تنها بازنده است ، حریفم موقعیت کاملاً برنده را با یک اشتباه و از دست دادن یک پیاده مساوی کرد . از این گونه مثال ها و تجربیات بازیکنان سرشناس و بزرگ تا دلتان بخواهد دارند .

  آقای بهنام فرد بهبهانی از بازیکنان و داوران اکثر مسابقات فدراسیون در نقلی می گفتند : یکبار در مسابقات جام خزر یک بازیکنی که شاه تنها داشت و حریفش شاه و دوفیل داشت آمد و ادعا کرد که حریفش راه مات کردن با دوفیل را بلد نیست . ایشان می گفت : استاد حسینقلی سالُور رفت بالا سر میز و بعد از 7 ، 8 حرکت فهمید که ادعای این بازیکن درست است و بازی را مساوی اعلام کرد ، در حالی که همه می دانند دوفیل باید براحتی شاه تنها را مات کنند . این ها همه بخاطر اینست که ما آموزش های پایه را بدرستی طی نکرده ایم و گاهی همین پوزیسیون ها سر خودمان هم می آید ، در حالیکه بعضی ساده لوحانه می گویند : آقا وِلِش کن ، حالا از کجا معلوم چنین موقعیتی برای ما پیش آید .

به ادامه مطلب مراجعه بفرمایید ...


  • morteza jalali