طرح درس «تکنیک به ثمر رساندن بازی در وضعیت های آسان» / تکمیلی

  در جلسه قبل تقریباً تمام نکات لازم در مورد این درس را گفتیم و همچنین تمریناتی را ارائه کردیم . بچه ها باید یکی از نکاتی را که در تحلیل و بررسی بازی ها دقّت می کنند ، مخصوصاً بازی های کلاسیک همین باشد که بازیکنی که از نظر کمیّت یا برتری پوزیسیونی قابل درک جلو می افتد چگونه بازی را می برد یا اگر اشتباه می کند ، ریشه این اشتباهش کجاست !!

  این نکته را قبلاً هم گفته ایم که علم به تنهایی در شطرنج به هیچ وجه بدرد نمی خورد و برای رشد شطرنجی نیاز به تمرین و تجربه است !!! خُب یکی از راه های بسیار آسان ، استفاده از تجربه دیگران است . برای این جلسه کلمات اساتید دیگر را در دو کتاب مهم و در این بحث می آوریم و بعضی مثال ها را مطرح نموده و باز چند تمرین را ارائه خواهیم داد به توفیق حضرت دوست !!!

   جناب آرتور یوسوپف بزرگ در همین کتابی که استاد مرتضوی ترجمه و به تازگی منتشر کرده اند در فصل 13 (ص 147) با عنوان «تحقق برتری نیرو» می گوید : " طرفی که برتری نیرو دارد برای تحقق بخشیدن به برتری خود می تواند دو شیوه متفاوت استراتژیکی را بکار گیرد . هر گاه ما سوارهای بیشتری نسبت به حریف داریم ، بهترین استراتژی ، معمولاً بازی حمله ای است . زیرا سوارهای بیشتری داریم و حریف مجبور به دفاع در برابر نیروی بیشتر است . از این رو می توانیم اغلب با سوارهای بیش از آنچه که او برای دفاع دارد به یک نقطه حمله کنیم . (بچه ها ! دقت کنید که پیدا کردن نقطه یا موضعی که باید در آنجا به حریف فشار بیاوریم خیلی مهم است ؛ یعنی باید بتوانیم تحلیل خوبی از پوزیسیون داشته باشیم تا نقاط ضعف حریف را بشناسیم . بعد از این مرحله در محاسبات باید خیلی حواسمان باشد !!)

  دومین روش برای تحقق برتری نیرو تلاش برای ساده کردن بازی است . شما می کوشید سوارها را مبادله کرده تا به یک آخر بازی برسید . در آخر بازی ، شما می توانید برتری خود را به پیروزی هدایت کنید بدون آنکه نگران بازی متقابل حریف باشید . در حقیقت با کاهش سوارها روی صفحه ، کارآیی سوار اضافی به مراتب افزایش می یابد . (بچه ها ! باز هم خوب دقّت کنید که حتی در این صورت هم نباید خیلی راحت باشید و همچنانکه جلسه قبل گفتم باید حواستان شش دانگ جمع باشد !! در قسمت تمرین های این جلسه یک بازی از خودم را می آورم که چگونه با یک سوار جلو امّا با سهل انگاری بازی کاملاً برنده را باختم !!!)"

  یوسوپف در ادامه با طرح چند مثال می گوید : " البته بسیار مهم است که حداقل چند پیاده باقی بمانند ، چرا که بسیاری از آخر بازی های بدون پیاده با یک سوار اضافی قابل بردن نیستند !!! بنابراین یک قاعده مهم عبارت است از : طرفی که برتری دارد باید سوارها را تعویض کند ، امبا از تعویض پیاده ها خودداری ورزد . ... ]همچنین[ گاهی اوقات ، به منظور ساده کردن بازی و ممانعت از بازی متقابل حریف می توانیم بخشی از برتری نیرو را به حریف برگردانیم . (بچه ها ! من یک برد شیرین به همین سبک دارم) "

  استاد یوسوپف در ادامه بعد از بررسی چند مثال دیگر می گوید " برخی از شطرنجبازان هنگامی که به سرعت از نظر نیرو از حریف پیشی می گیرند ، اشتباه بزرگی را مرتکب می شوند . آن ها فکر می کنند ، هم اکنون باز یرا برده اند و تمرکزشان را از دست می دهند و تنها منتظر می مانند تا حریفشان تسلیم شود . این عادت اغلب مجازات می شود !!! شما تهدیدهای حریف را در نظر نمی گیرید و بعضی اوقات حتی بازی برنده را می بازید . در این شرایط (وقتی از نظر نیرو پیش افتاده اید) شما باید بیشتر دقت کنید و اجازه بازی متقابل به حریف را ندهید !! در آخر بازی شما باید بکوشید تا سوارهایتان را هماهنگ ساخته تا یک پیاده رونده ایجاد و آن را خمایت نموده و تا وزیر شدن (ترفیع) همراهی کنید !!! "

  خُب این از عبارات جناب یوسوپف ، حالا برویم سراغ کتاب «تئوری شطرنج» و بحث های لئونارد باردن را بشنویم ، ایشان در بخش «تکنیک هایی برای آماتورها» که فصل پایانی کتاب است در تیتری با عنوان «کسب پیروزی در بازی برتر» (ص 296) می گوید : " از دست دادن بازی برده ، یکی از بیماریهای شایع در شطرنج است و نوع دیگری از اشتباهات فاحش محسوب می شود . عدم قاطعیّت در بازی و هدر دادن برتری نیز می تواند پیروزی را به شکست تبدیل کند . دلیل آنکه برخی از افراد بهتر از دیگران بازی برده را به پیروزی می رسانند ، ریشه در روانشناسی شطرنج دارد . گاهی اوقات بازیکن در طی بازی به محض کسب برتری به سادگی دچار غرور و خود بزرگ بینی می شود و با این فرض که مقاومت حریف درهم خواهد شکست به استراحت می پردازد . اما چیزی نمی گذرد که حریف از این احساس پیروزی سریع وی باخبر شده و عزمش را جزم می کند که عقب افتادگی خود را جبران کرده و سرنوشت بازی را تغییر دهد . رومانوفسکی ، استاد روس ، موانع روانشناسانه مختلفی  را که نمی گذارد درک صحیحی از برتری به دست آمده در بازی داشته باشیم به این صورت خلاصه کرده است :

·       تمایل به اتمام بازی به گونه ای سریع و به شکلی نمایشی

·        از دست دادن علاقه در مرحله تکنیکی بازی

·        عصبانیّت از حریف بخاطر مقاومت سرسختانه اش .

علاج کار چیست ؟ رومانوفسکی چند پیشنهاد می دهد : اوّلاً شما باید تا لحظه تسلیم دشمن تمرکز خود را حفظ کنید . دوّماً اگر امکان انتخاب بین یک پیروزی نمایشی و ساده را به دست آوردید مسیر ساده را برگزینید ، زیرا از دیدگاه عملی شما باید ریسک اشتباه تحلیلی را کاهش دهید . ابتکار عمل را در بازی حفظ کنید و کسب برتری کمّی را در صورت امکان به تأخیر بیندازید ، البته اگر احتمال خطر ضد حمله وجود نداشته باشد . اگر دائماً موقعیت های بُرد در بازی را از دست می دهید به جمع بندی این بازی ها بپردازید و به دنبال الگوی اصلی اشتباهات خود باشید . یکی از بازیکنان قوی اعلام کرد که این جستجو نشان داده که چندین اشتباه فاحش او ناشی از نادیده گرفتن حمله دوگانه وزیر حریف بوده است !! یکی دیگر از خطاهای رایج ، بی توجهی به مهره های کناری (حاشیه صفحه) می باشد به ویژه در روی قطر . ... آگاهی از نحوه انجام خطای فاحش می تواند از تکرار اینگونه تجارب تلخ جلوگیری کند . سرانجام ، خطای رایج در هنگام کسب پیروزی در بازی برده ، تعجیل در انجام حرکت های خود است . در اینگونه مواقع عجله جایز نیست زیرا خطرآفرین است و ممکن است همه چیز را به هم بریزد . دو روش که می تواند در این لحظات کمک کند عبارتند از : یادداشت کردن حرکت قبل از انجام آن ، و توصیه قدیمی تاراش که می گوید : «هنگامی که پیروزی را حس کردی بنشین روی دستهایت!!!» دیاگرام زیر صحنه پایانی بازی برنشتین – اسمیسلوف ، گرونینگن 1946 است که عجله قهرمان آینده جهان کار دستش می دهد . سیاه دو پیاده جلو است و به آسانی می تواند پیروز میدان باشد . او حرکت 1. …  b2 را انجام می دهد و قصد دارد با نقشه 2. R.b2   Rh2+    3. …  R.b2 به پیروزی برسد . اکنون شما باید حدس بزنید که چرا این نقشه او اشتباه است !!"

   در جلسه قبل هم برای بچه ها گفتم که آخر بازی رخ پیچیده ترین آخربازی است و اتفاقاً بد نیست بدانید همین جناب اسمیسلوف بزرگ با همکاری یکی از دوستانش یک کتاب مستقل درباره آخربازی رخ دارد که بسیار آموزنده است . برای طرح درس این جلسه پرداختن به همین یک مثال کافی است و بقیه مثال ها را در قسمت تمرینات این جلسه می آورم .

                               با تشکر از همکاری همه عزیزانی که وبلاگ ما را پیگیری می کنند